ტუპუნგატო

  ტუპუნგატოს მყინვარი

ტუპუნგატო, ამერიკის ერთ-ერთი უმაღლესი მთა, არის ანდების ლავის მასიური გუმბათი, რომელიც თარიღდება პლეისტოცენის დროით.იგი მდებარეობს არგენტინა-ჩილეს საზღვარზე, ჩილეს მეტროპოლიტენ რეგიონს შორის (მთავარი საერთაშორისო მაგისტრალის მახლობლად სანტიაგოდან აღმოსავლეთით დაახლოებით 80 კმ (50 მილი)) და არგენტინის პროვინცია მენდოზას შორის, აკონკაგუას სამხრეთით დაახლოებით 100 კმ (62 მილი) დაშორებით. სამხრეთ და დასავლეთ ნახევარსფეროების უმაღლესი მწვერვალი. უშუალოდ მის სამხრეთ-დასავლეთით არის აქტიური ვულკანი ტუპუნგატიტო (სიტყვასიტყვით, პატარა ტუპუნგატო), რომელიც ბოლოს ამოიფრქვა 1987 წელს.

 როგორ მოქმედებს ადამიანის საქმიანობა ტუპუნგატოს მყინვარზე

გლობალური კლიმატცვლილების მთავარი მიზეზია ანტროპოგენური ფაქტორები — ანუ ადამიანთა საქმიანობა.

მათ შორისაა:

• საწვავის დაწვა და ატმოსფეროში ნახშირორჟანგის დიდი რაოდენობით გამოყოფა,

• ტყეების გაჩეხვა,

• ინდუსტრიული წარმოება და ტრანსპორტის გამონაბოლქვი.

ეს ფაქტორები იწვევს პლანეტის საშუალო ტემპერატურის ზრდას, რის შედეგადაც ტუპუნგატოს და სხვა მყინვარების დნობა მკვეთრად აჩქარდა. მყინვარების უკანდახევა კი იწვევს ბუნებრივი ეკოსისტემების დარღვევას და წყლის დეფიციტს.

 როგორ იცვლება ადგილობრივი მოსახლეობის ცხოვრება

ტუპუნგატოს მყინვარი მრავალი წლის განმავლობაში უზრუნველყოფდა ახლომდებარე ქალაქებსა და სოფლებს სასმელი წყლითა და სარწყავი წყლის რესურსით.

მისი დნობის შედეგად:

• მცირდება წყლის მარაგი, რაც საფრთხეს უქმნის სოფლის მეურნეობას;

• იზრდება გვალვების რაოდენობა;

• ძლიერდება ნიადაგის ეროზია და მეწყრული პროცესები;

• ზოგიერთ რეგიონში ადამიანები იძულებულნი ხდებიან, საცხოვრებელი ტერიტორია დატოვონ.

სახელმწიფო ამ პრობლემას სხვადასხვა გზით ებრძვის — ხორციელდება მყინვართა მონიტორინგი, ეკოლოგიური განათლების პროგრამები, ხოლო ენერგეტიკაში ნელ-ნელა იზრდება მზისა და ქარის ენერგიის გამოყენება, რაც ხელს უწყობს გამონაბოლქვის შემცირებას.

 რატომ არის მყინვართა შენარჩუნება მნიშვნელოვანი

მყინვარები დედამიწის კლიმატური ბალანსის ერთ-ერთი მთავარი რეგულატორია. ისინი:

• აკონტროლებენ ზღვის დონეს;

• ინახავენ სასმელ წყალს;

• განაპირობებენ მდინარეების გამდინარე რეჟიმს;

• ქმნიან უნიკალურ ეკოსისტემებს, სადაც მრავალი იშვიათი ცოცხალი სახეობა ბინადრობს.

ტუპუნგატოს მსგავსი მყინვარების დნობა არამარტო ადგილობრივ პრობლემად, არამედ გლობალურ საფრთხედ იქცევა — რადგან თუ მყინვარების დნობა გაგრძელდება, გაიზრდება ზღვის დონე, შეიქმნება წყალდიდობები და მილიონობით ადამიანი დაკარგავს სახლს.

 რას ვაკეთებთ „მთის მყინვარის მცველები“

ჩვენ, ორგანიზაცია „მთის მყინვარის მცველები“, ვმუშაობთ იმისთვის, რომ საზოგადოებამ უკეთ გაიგოს, რამდენად სერიოზულია მყინვართა დნობის პრობლემა.

ჩვენ:

• ვაკვირდებით მყინვარების მდგომარეობას და ვაგროვებთ მონაცემებს კლიმატის ცვლილებაზე;

• ვატარებთ საინფორმაციო კამპანიებს სკოლებსა და საზოგადოებაში;

• ვახორციელებთ გარემოსდაცვით აქციებს — ვრგავთ ხეებს და ვამცირებთ ნარჩენებს;

• ვთანამშრომლობთ მეცნიერებთან და ადგილობრივ მოსახლეობასთან მყინვარების დასაცავად.

---

 რას გავაკეთებთ მომავალში

მომავალში ჩვენი მიზანია:

• გავზარდოთ მოსახლეობის ცნობიერება მყინვარების მნიშვნელობაზე;

• ხელი შევუწყოთ ეკოლოგიურად სუფთა ენერგიის გამოყენებას;

• ჩავატაროთ მეტი კვლევა ტუპუნგატოსა და სხვა მყინვარებზე;

• ახალგაზრდებს ჩავრთოთ ბუნების დაცვის პროექტებში, რათა მომავალი თაობები თავად გახდნენ მყინვარის მცველები.

+3

ჩვენ გვჯერა, რომ ერთად შეგვიძლია შევაჩეროთ მყინვარების დნობა და დავიცვათ დედამიწის მომავალი. 01

 პარალელი ტუპუნგატოსა და საქართველოს მყინვარებს შორის

ტუპუნგატოს მყინვარი, რომელიც ანდების მთებში მდებარეობს, და საქართველოს მყინვარები, განსაკუთრებით კავკასიონის ქედზე — მაგალითად შხარისა და ჭაუხის მყინვარები, — ორივე ერთსა და იმავე საფრთხეს აწყდებიან: გლობალურ დათბობას.

ორივე შემთხვევაში ტემპერატურის მატებამ გამოიწვია მყინვარების სწრაფი დნობა და ფართობის შემცირება.

 მეცნიერების მონაცემებით, ბოლო ათწლეულებში საქართველოშიც 30%-ზე მეტი მყინვარი უკანდახდა, რაც გავლენას ახდენს მდინარეების დინებაზე, წყლის მარაგზე და სოფლის მეურნეობაზე — ზუსტად ისე, როგორც ტუპუნგატოს რეგიონში.

ორივე რეგიონში ადგილობრივი მოსახლეობა დამოკიდებულია მყინვარებიდან ჩამომავალ წყლებზე, ამიტომ მათი დნობა ნიშნავს წყლის დეფიციტს, ნიადაგის ეროზიასა და ბუნებრივი ეკოსისტემების დარღვევას.

ტუპუნგატოსა და საქართველოს მყინვარები გვახსენებენ ერთსა და იმავეს —

თუ არ შევამცირებთ გამონაბოლქვს და არ ვიზრუნებთ გარემოზე, მთების თეთრი თავები ნელ-ნელა გაქრებიან.